Pardes
: Paradijs
schepping
De vier letters van het
woord pardes geven in de joodse traditie ook de vier manieren aan waarop
je met binnen de bijbelse traditie met een tekst bezig kunt zijn.
P.
P`sat - letterlijke betekenis;
R:
Remez: - "denk aan";
D`rasj - leren;
Sod - geheim.
Natuurlijk gaan deze vier "Manieren" niet alleen over
"lezen".
Misschien moet je hier ook denken aan: Niet alleen letters, woorden en zinnen
lees je, maar ook de plattegrond van een stad of dorp, de inrichting van een
huis of kamer, en (muziek)noten, kleuren, vormen, structuren. Alles wat op een
of andere manier uit delen bestaat heeft een eigen geleding, een eigen ritme
heeft, is een aaneenschakeling van verschillen is. En het is daarmee als met
iedere tekst. Als geschreven is de tekst klaar, af en uit, dood. Maar
als te lezen tintelt hij van leven. Is hij steeds weer en opnieuw begin,
een spiegel, een gids, een motief, een onverwacht initiatief.
Een van de eerste eigenschappen van een tekst is dit: hij heeft een niet te
overziene mogelijkheid aan contexten. Kortom: wanneer het gaat over stilstaan
bij en kijken naar is het einde zoek.
Wat leeft past niet in een kistje. Zolang je kijkt, of weer opnieuw kunt kijken,
kan een doek blijven boeien. Menige muur, niet alleen in musea, hangt vol met
onze rijkdom, het verleden dat niet voorbij is.
Twee doeken houden
ons op deze webpagina bezig: het paradijs en de straf: weg uit het paradijs.
Het
Paradijs
Een
decor van bloemen en dieren en daarbinnen in twee taferelen: links de
schepping van Eva en rechts Adam en Eva .
|
|
Adam
tussen de vissen en de vogels in een boom. De vogel die vliegt waar mensen
zich niet kunnen bewegen. De vis leeft waar mensen verdrinken als je geen
maatregelen neemt.
Beschermt Adam zich? Slaapt hij? Is dat die arm om zijn hoofd.
De grote wolk verhult Eva met haar hand op haar hart.
Wat in de
christelijke tradities "de zondenval" heet speelt ondanks de
slang, net rechts van het midden, hier volstrekt geen rol. Eerder geeft
de engel met de sjofar ter rechterzijde van Adam en de twee schaapjes
iets als verzoening weer. |
 |
|
Bloemen in rood en
blauw omkransen het paar bijna.
Ook de haan vertolkt de vreugde.
We zien Mozes met de twee stenen tafelen.
|
| |
 |
Nog
ruw, bijna schetsmatig, toch een droom. |
|
| |
 |
Toch blijven zij
tussen hemel en aarde. |
Uit het
Paradijs verdreven
Het rood van de haan op
de vlucht voor de engel trekt alle aandacht. Tussen dat rood en het gele boeket
bekroond door de zon zien we een tuin, maar ook een wereld op zijn kop. De vis
die naar beneden vliegt.
Als er al een vlammend zwaard is, dan is dat opgenomen in het blauwe gloed van
het water.
